Op deze pagina vind je een overzicht van mogelijke vormen van ouderschap en mogelijkheden uw kinderwens te vervullen. 

Hierbinnen zijn veel combinaties mogelijk, maar de bekendste zijn zwanger worden met behulp van een donor en -co-ouderschap.

ZWANGER WORDEN MET BEHULP VAN EEN DONOR

Om zwanger te worden zonder een mannelijke partner heb je een donor nodig. 

Voor vrouwen die een donor zoeken of mannen die donor willen zijn, zijn er verschillende mogelijkheden.

Drie soorten donoren

A-donoren: In 2004 heeft de Nederlandse wetgeving bepaalt dat er geen sperma van anonieme donoren verkregen kan worden via Nederlandse klinieken. Via het buitenland (o.a. België en Denemarken) is nog wel sperma te verkrijgen van anonieme donoren.

B-donoren: Wanneer een kind verwekt word met sperma van een Nederlandse kliniek is dit van een B-donor. B-donoren worden geregistreerd door de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting, zodat het verwekte kind later zijn/haar afkomst kan achterhalen. Het donorkind kan op 12-jarige leeftijd een aantal basisgegevens over zijn/haar donor opvragen, zoals uiterlijk, beroep, burgelijke stand gezinssamenstelling en karaktertrekken. Vanaf 16 jaar mag een kind de persoonsgegevens opvragen, zoals voor- en achternaam, geboortedatum, adres en woonplaats. Een B-donor kan weigeren dat zijn gegevens worden verstrekt maar de Stichting bepaalt welk belang het zwaarste weegt: dat van het kind of dat van de donor. Het belang van het kind staat daarbij meestal voorop.

C-donoren: C-donoren werf je zelf. Het is geen eenvoudig karwei om een donor te vinden; ze worden vaak in vrienden- of familiekring gevonden. Er zijn allerlei motivaties voor mannen om donor te worden. Eén van de meest voorkomende redenen is dat de donor een ander willen helpen. Ook de ‘wens’ om zich voort te planten kan meespelen.

Welke vormen van C-donorschap zijn er mogelijk?

Omdat je bij een C-donor zelf contact hebt met elkaar, kun je van alles afspreken waar jullie je allebei prettig bij voelen. Het is wel verstandig om dit in een donorcontract vast te leggen. Het donorcontract heeft geen juridische waarde, maar geeft wel een intentie weer en ook die vindt een rechter soms van belang. Hieronder een paar voorbeelden.

De donor bemoeit zich niet met de opvoeding van het kind en is in eerste instantie ook niet bekend bij het kind. Met de uitzondering dat wanneer het kind behoefte heeft aan contact, dit mogelijk is, dus ook vóór zijn zestiende.

Een beperkte vaderrol zonder opvoedende rol. Hierbij heeft het kind vanaf de geboorte contact met de donor, maar woont niet bij de donor. Ook hierin zijn natuurlijk weer verschillende opties: wel of geen regelmatig contact, en belangrijker nog wel of niet erkend door de donor. Bij deze vorm moet je ook goed nadenken over de juridische consequenties van je keuzes. Het kan zijn dat de rechter vindt dat er op deze manier family life ontstaat waardoor de donor een omgangsregeling kan afdwingen. Erkenning van het kind door de donor geeft nog meer juridische consequenties.

Hoe vind je een donor?

Er is een aantal manieren waarop je een C-donor kan vinden. Misschien is er iemand in je vriendenkring die hiervoor in aanmerking komt of heb je ooit al eens een afspraak met een (oude) vriend gemaakt. In dat geval ben je snel klaar. De ervaring leert dat mannen er vaak nog eens goed over na willen denken en het vaak toch lastiger vinden dan ze in eerste instantie wellicht dachten. Maar wanneer je op deze manier iemand vindt, is dat natuurlijk gemakkelijk en ook prettig. Je weet tenslotte wat je aan iemand hebt.

Op onze site kan je een oproep plaatsen als je een donor zoekt.

Waar moet je rekening mee houden?

Oproepen zijn anoniem, je weet dus nooit wie er precies achter zit. Neem daarom ruim de tijd om je donor te kiezen.

Daarnaast moet je goed nadenken over eventuele geslachtsziekten. Bij B-donoren (via klinieken) is dit allemaal heel goed getest. Bij een C-donor is dit een risico. Veel donoren zijn bereid om zich hierop te laten testen. Het verstandigste is om te zoeken naar een donor die dit elk half jaar wil laten doen. Ook dan moet je toch vertrouwen op de donor; het vervalsen van uitslagen is niet ingewikkeld en je kunt het zelf nergens checken.

Vragen die je aan een donor kunt stellen:

Wat is je beweegreden om donor te willen zijn?

Wil je je laten testen op SOA’s en ook ieder half jaar?

Komen er erfelijke ziektes in je familie voor?

Het je al eerder aan wensmoeders/stellen gedoneerd?

Aan hoeveel wensmoeders/stellen ben je van plan te gaan doneren?

Ben je bereid voor een eventueel tweede of derde kind te doneren?

Hoe zie jij zelf het eventuele contact tussen jezelf en het kind?

Waar woon je? Waar kan gedoneerd worden? Denk er hierbij aan dat zaad ongeveer binnen een half uur ingebracht moet worden. Wanneer je er niet voor kiest om het zaad in te laten vriezen maar warm in te brengen, dan zal je dus of dicht bij elkaar moeten wonen of een plek moeten hebben waar gedoneerd en geïnsemineerd kan worden.

Heb je een partner en hoe staat die er tegenover?

Ben je bereid om je zaad op fertiliteit te laten testen?

Wil je een donorcontract tekenen? Wat zou daar volgens jou in moeten staan? Zeker wanneer je kiest voor een donor met contact met het kind is het belangrijk om over de inhoud goed na te denken en hier lang over door te praten. Teken het contract voor je gaat insemineren; wanneer je al zwanger bent heb je weinig meer in te zetten en geef je de donor veel macht over wat er in het contract komt en wat je afspreekt.

CO-OUDERSCHAP

Co-ouderschap een veel voorkomende vorm van ouderschap. 

De vorm waarin het co-ouderschap wordt gegoten is afhankelijk van jezelf en de persoon/personen met wie je dit gezin wilt vormen.

Redenen voor co-ouderschap

Misschien vind je het fijn om dingen van jezelf of je partner terug te zien in je kind(eren) of vind je het belangrijk dat hun je zowel een vader als een moeder heeft (of twee vaders en twee moeders). Misschien wil je graag de zorg delen. Wat je reden reden ook is – je kiest er in deze vorm bewust voor om door een co-ouder constructie ouder te worden.

Vormen van co-ouderschap met één vrouw of twee vrouwen

vrouwen-stel en mannen-stel

alleenstaande homo met alleenstaande vrouw (homo, lesbo of bi)

alleenstaande vrouw met homo-man of homo-stel

De vormen zijn legio en je zult zelf moeten kijken wat je aanspreekt en mogelijk is. Ook de mate waarin je het co-ouderschap uitoefent is afhankelijk van de afspraken die je onderling maakt (Tip: leg ze vast in een intentieverklaring bij een notaris!). De meeste co-ouders proberen in eerste instantie zwanger te worden via Zelfinseminatie. We raden je aan om elkaar eerst heel goed te leren kennen, en ook elkaars familie en vrienden te ontmoeten.

DRAAGMOEDERSCHAP

Wat is draagmoederschap?

De term draagmoederschap verwijst naar de mogelijkheid voor een vrouw, de draagmoeder, om voor een ander, de wensouder(s), zwanger te raken en te bevallen van een kind. Daarbij is het de intentie van de wensouder(s) om de verzorging en opvoeding van het kind op zich te nemen en het juridische ouderschap over het kind te verwerven. Draagmoeder en wensouder(s) hebben met elkaar afgesproken dat na de geboorte de draagmoeder het kind overdraagt aan de wensouder(s).

Er zijn twee gangbare manieren om te spreken over draagmoederschap: vanuit de intentie van de draagmoeder en vanuit de toegepaste zwangerschapstechnologie. We behandelen de twee achtereenvolgens.

De intentie van de draagmoeder: altruïstisch of commercieel

Het onderscheid tussen altruïstisch en commercieel draagmoederschap wordt gemaakt op basis van de wel of niet afgesproken vergoeding voor de draagmoeder.

Bij altruïstisch draagmoederschap kiest de draagmoeder er uit naastenliefde voor om de wensouder(s) te helpen met het realiseren van zijn/hun kinderwens. De draagmoeder vraagt geen vergoeding voor haar hulp. Wel is het gebruikelijk dat de kosten die zij maakt voor de zwangerschap en eventueel haar gederfde inkomsten door de wensouder(s) vergoed worden. Denk bijvoorbeeld aan medische kosten, kosten voor ovulatie- of zwangerschapstesten, voor positiekleding, voor het verzorgen van haar eigen kind(eren) of het compenseren van gederfde inkomsten.

Bij commercieel draagmoederschap wordt tussen de draagmoeder en de wensouder(s) een specifieke vergoeding afgesproken voor haar ‘diensten’. Deze vergoeding komt  vaak bovenop de bovengenoemde kosten.

Let op! Commercieel draagmoederschap is in veel landen niet toegestaan! Laat jezelf goed informeren. Zie onder een toelichting op de situatie in Nederland.

Laagtechnologisch en hoogtechnologisch draagmoederschap

Het verschil tussen laagtechnologisch en hoogtechnologisch draagmoederschap betreft de manier van zwanger worden van de draagmoeder.

Bij laagtechnologisch draagmoederschap draagt de draagmoeder een kindje dat ontstaan is uit haar eigen eicel. Zij wordt meestal geïnsemineerd met het sperma van de wensvader. Het genetisch materiaal is dan afkomstig van de wensvader en van de draagmoeder. Deze vorm van draagmoederschap wordt ook wel ‘halftechnologisch’ of ‘klassiek draagmoederschap’ genoemd.

In het geval van hoogtechnologisch draagmoederschap wordt geen gebruik gemaakt van de eicel van de draagmoeder maar van de eicel van een andere vrouw. Als de wensouders homomannen zijn, kan de eiceldonor een bekende zijn of een anonieme eiceldonor, geselecteerd uit een eiceldonorenbank. De eicel wordt door middel van IVF bevrucht met het sperma van de wensvader. Het embryo dat hieruit ontstaat wordt vervolgens in de baarmoeder van de draagmoeder ingebracht. Voor homostellen is deze vorm van draagmoederschap in Nederland niet mogelijk.

Draagmoeder en draagster

De draagmoeder is de vrouw die zwanger is voor de wensouder(s). In sommige landen wordt een verschil gemaakt tussen een ‘draagmoeder’ en een ‘draagster’. De draagmoeder is genetisch verbonden aan het kind. De draagster heeft geen genetische link heeft met het kind. Dit onderscheid kan van belang zijn voor de juridische gevolgen van de draagmoederschap in het land waar de zwangerschap heeft plaatsgevonden en waar het kind geboren is. Meer dan Gewenst hanteert overigens in haar uitingen altijd de term draagmoeder.

Draagmoederschap in Nederland

In Nederland is draagmoederschap onder omstandigheden mogelijk. Echter, het bevorderen van (commercieel) draagmoederschap is verboden. Dat betekent concreet voor wensouders dat zij geen oproep mogen plaatsen of reclame mogen maken dat ze op zoek zijn naar een draagmoeder en – vice versa – voor een wens-draagmoeder dat ze wensouders zoekt. Wensouders mogen wel een draagmoeder binnen de eigen kring zoeken, bijvoorbeeld van vrienden en familieleden. Voor kosten die er zijn voor de draagmoeder kan een vergoeding worden gegeven. Zie voor meer informatie de Rijksoverheid.

Het is belangrijk om te weten dat in de praktijk het realiseren van een draagmoederschapstraject in Nederland zelfs binnen de grenzen van de wet nog steeds vrij ingewikkeld is. Sommige ziekenhuizen zouden bijvoorbeeld weigeren om de IVF procedure voor een homo stel uit te voeren (zie het College voor de Rechten van de Mens). Verder wijst het Nederlandse recht een bijzondere plek toe aan de draagmoeder. Zij is namelijk ook in eerste instantie de juridische moeder van het kind en heeft tevens het gezag.

Laat je goed informeren over de juridische gevolge van draagmoederschap in Nederland. Zie ook onze brochure over Ouderschapsvormen – Gezag en juridisch ouderschap in Nederland.

Staatscommissie onderzoekt draagmoederschap

De Staatscommissie Herijking ouderschap onderzoekt de vraagstukken rond afstamming, meerouderschap, meeroudergezag en draagmoederschap. De staatscommissie moet advies geven voor het wijzigen van Boek 1 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek. In eerste instantie zou de staatscommissie haar advies voor 1 mei 2016 moeten inleveren. Door de complexiteit van de opdracht bleek deze leverdatum niet haalbaar; het mandaat van de Staatscommissie is daarom verlengd tot en met 31 december 2016.

Draagmoederschap buiten Nederland

In sommige landen is (commercieel) draagmoederschap wel toegestaan. Meest voorkomend zijn de draagmoederschapstrajecten van Nederlandse wensouders in de VS. De wensouders schakelen dan meestal een agentschap (tussenpersoon) in dat ze verder helpt met het proces. Het is vaak een heel kostbaar proces. Trajecten in landen zoals India, Oekraïne enz. zijn goedkopere alternatieven. Echter, de wetgeving is in deze landen vaak onduidelijk en dit kan voor de draagmoeder, de wensouders en voor het kind onwenselijke situaties opleveren.

Wensouders die in het buitenland een draagmoeder inschakelen, kunnen tegen problemen aanlopen, zodra ze met het kind naar Nederland willen. Sommige landen erkennen de wensouders direct als juridische ouders. Dit is in strijd met de Nederlandse wet waarin is vastgelegd dat de moeder uit wie het kind geboren is, de juridische moeder is. Als de wensouder vervolgens bij de ambassade een Nederlands paspoort aanvraagt voor het kind, wordt deze aanvraag afgewezen. Het kind kan dan dus niet naar Nederland reizen.

Let op! Laat je van tevoren altijd goed en tijdig informeren over de juridische en praktische gevolgen van een draagmoederschaptraject in het buitenland. Schakel professioneel advies in en zoek ervaringen van andere (wens)ouders.

Ethische standaarden voor draagmoederschap

De Amerikaanse non-profit organisatie Men Having Babies heeft recent het document Ethical Surrogacy Practices gepubliceerd. De organisatie doet een voorstel voor ethische standaarden en internationale regels voor het uitvoeren van draagmoederschap waarbij respect voor de vrouw (de draagmoeder) en veiligheid van het kind centraal staan. Meer dan gewenst steunt dit document en deelt de daar genoemde normen en waarden van harte.

Voor meer informatie over draagmoederschap:

• Brochure Meer dan Gewenst over Ouderschapsvormen
• Men Having Babies
• De Rijksoverheid
• VUmc – Hoogtechnologisch draagmoederschap

ADOPTIE

PLEEGOUDERSCHAP

Pleegzorg is in Nederland altijd op zoek naar pleegouders. Helaas zijn er in Nederland nog veel kinderen die, voor korte of langere tijd, niet bij hun ouders kunnen wonen, maar toch een warm huis zoeken met mensen die er voor hen willen zijn en hen veiligheid willen bieden. Als we spreken over pleegkinderen hebben we het over kinderen tussen de 0 en 18 jaar die voor enkele dagen tot soms jaren een veilige plek zoeken. Het is belangrijk om je te realiseren dat de relatie van het pleegkind met de eigen ouders en familie erg belangrijk is.

Procedure

Ter voorbereiding op het pleegouderschap volg je eerst een training. Daarin wordt samen met jou op maat gekeken of pleegzorg iets voor je is en welke vorm van pleegzorg past bij jouw situatie.

Enkele vormen van pleegzorg

• Weekeindpleegzorg: één of meerdere weekeinden per maand, dit is vooral om de eigen ouder(s) te ontlasten, het netwerk van het kind uit te breiden en het kind af en toe een fijn weekend te laten beleven.
• Vakantiepleegzorg: de naam zegt het al tijdens een vakantie komt een pleegkind één week tot enkele weken bij je logeren.
• Crisis-pleegzorg: kinderen komen voor enkele dagen tot hoogstens 3 maanden bij je.
• Langdurige pleegzorg: de zorg van een pleegkind zal voor enkele jaren en soms ook vanaf de geboorte tot het 18 levensjaar zijn

Meer informatie

Vraag eens een informatiepakket aan en bezoek eens vrijblijvend een informatieavond in jouw regio. Kijk voor meer informatie op www.pleegzorg.nl.